Laporan baharu daripada Program Pembangunan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (UNDP) memberikan pandangan yang serius mengenai janji global kecerdasan buatan. Walaupun teknologi ini dipuji kerana potensinya untuk mendorong produktiviti dan inovasi, analisis tersebut memberi amaran tentang "Percanggahan Besar" yang menghampiri, di mana manfaat AI tertumpu di negara-negara kaya, meninggalkan negara membangun semakin ketinggalan. Laporan ini, yang dikeluarkan pada awal Disember 2024, mengalihkan tumpuan daripada potensi ekonomi semata-mata kepada impak manusia yang mendalam daripada AI, dan menggesa pendekatan "rakyat diutamakan" dalam pembangunan dan pelaksanaannya.
Risiko "Percanggahan Besar" Baharu
Laporan UNDP itu membuat perbandingan sejarah yang nyata, menyamakan trajektori semasa pembangunan AI dengan "Percanggahan Besar" Zaman Revolusi Perindustrian. Pada tempoh itu, lonjakan teknologi membawa kepada pemodenan pesat dan pengumpulan kekayaan di negara-negara Barat, manakala banyak wilayah lain di dunia tertinggal dalam keadaan kurang membangun. Laporan itu berhujah bahawa AI, tanpa campur tangan yang sengaja, berisiko mengulangi corak ini pada skala digital. Teras isu terletak pada akses: infrastruktur pengkomputeran maju, bekalan elektrik yang boleh dipercayai, internet berkelajuan tinggi, dan tenaga kerja mahir yang diperlukan untuk membangun dan memanfaatkan AI tertumpu secara besar-besaran di negara-negara makmur dan hab teknologi seperti China, Jepun, Korea Selatan, dan Singapura.
Report Focus: United Nations Development Programme (UNDP) report on AI and global inequality. Key Historical Analogy: Compares potential AI impact to the "Great Divergence" of the Industrial Revolution. High-Risk Regions (Lacking AI Readiness): Afghanistan, the Maldives, Myanmar. Well-Positioned Regions: China, Japan, South Korea, Singapore. Key Concerns Cited: Data exclusion of vulnerable groups, AI-powered cyberattacks, deepfakes, high energy/water use by data centers, reinforcing social biases. Promised Benefits for Development: Agricultural advice, medical diagnostics (e.g., X-ray analysis), weather forecasting, disaster assessment. Core Recommendation: Adopt a "people-first" approach to AI development and deployment.
Kos Kemanusiaan Pengecualian Teknologi
Di sebalik ketidaksamaan peringkat negara, laporan itu menekankan bagaimana sistem AI berisiko memburukkan lagi ketidaksamaan dalam masyarakat. Populasi terdedah, termasuk warga emas, mereka yang dipindahkan akibat konflik atau bencana iklim, dan komuniti dengan akses digital yang terhad, mungkin menjadi "tidak kelihatan" dalam set data yang melatih AI. Jurang data ini bermakna penyelesaian AI kurang berkemungkinan direka untuk keperluan mereka dan mungkin mengukuhkan lagi bias sedia ada terhadap mereka. Kebimbangan ini meluas ke domain etika dan keselamatan, dengan laporan itu menyatakan peningkatan serangan siber berkuasa AI dan potensi destabilisasi deepfake untuk maklumat salah dan aktiviti jenayah. Di negara-negara yang lebih kaya, kos alam sekitar juga meningkat, kerana permintaan tenaga dan air yang besar daripada pusat data mengancam untuk menjejaskan matlamat iklim.
Janji AI untuk Pembangunan Inklusif
Walaupun terdapat risiko yang signifikan ini, laporan UNDP bukanlah penolakan terhadap potensi AI. Ia dengan tegas meletakkan AI sebagai "teknologi tujuan umum" yang mampu meningkatkan produktiviti dan membantu pendatang lewat mengejar, jika digunakan dengan betul. Dokumen itu menggariskan kes penggunaan transformatif yang disesuaikan untuk kawasan yang kurang mendapat perkhidmatan: nasihat pertanian berkuasa AI boleh meningkatkan hasil tanaman untuk petani luar bandar; analisis serta-merta sinar-X perubatan boleh merapatkan jurang penjagaan kesihatan di kawasan terpencil; dan ramalan cuaca yang lebih tepat, didorong oleh AI serta penilaian kerosakan bencana boleh menyelamatkan nyawa dalam komuniti yang terdedah kepada iklim. Kuncinya, seperti yang dinyatakan oleh ketua ahli ekonomi UNDP untuk Asia Pasifik, Philip Schellekens, adalah untuk "mendemokrasikan akses kepada AI supaya setiap negara dan komuniti boleh mendapat manfaat."
Jalan ke Hadapan: Peraturan, Pelaburan, dan Etos "Rakyat Diutamakan"
Untuk mengelakkan era baharu ketidaksamaan digital, laporan itu menyeru pendekatan seimbang dan pragmatik yang melangkaui "histeria dan gembar-gembur." Ia menekankan bahawa AI menjadi sama pentingnya dengan jalan raya atau elektrik, yang memerlukan pelaburan awam yang besar dalam infrastruktur digital, pendidikan, dan rangkaian keselamatan sosial. Yang penting, penulis berhujah untuk pagar kawal selia yang kukuh untuk memastikan sistem AI telus, boleh dipertanggungjawabkan, dan adil, melindungi daripada pelanggaran privasi dan hasil yang berat sebelah. Mesej utama, yang diperjuangkan oleh penulis utama Michael Muthukrishna, adalah untuk memastikan falsafah "rakyat diutamakan" membimbing pembangunan AI, mengutamakan kebajikan manusia berbanding kemajuan teknologi semata-mata. Kejayaan usaha ini akan menentukan sama ada AI menjadi alat untuk pemberdayaan global atau pemangkin untuk jurang yang lebih dalam dan lebih berakar.